'TKA lunchroomexploitatie, goodwill + inventaris € 80.000': zomaar een advertentie die het startsein vormt voor een traject van verkenning, onderhandeling, aankoop, financiering en aankoop. Het vormen van een oordeel over de waarde en prijs krijgt nog vaak te weinig aandacht.
Verschil tussen waarde en prijs
Waarde ≠ prijs: twee begrippen die vaak door elkaar heen gebruikt worden, maar die je zeker niet met elkaar moet verwarren. De prijs is de uiteindelijke uitkomst van onderhandelingen en kun je objectief vaststellen. De waarde van iets is echter per definitie subjectief en persoonsgebonden.
Zo zal iemand die al vijf restaurants heeft en een zesde vestiging wil kopen (maar daarvan het huidige horecaconcept volledig op de schop gooien) een andere kijk hebben op de waarde van de onderneming dan - zeg - de medewerker die hetzelfde bedrijf van zijn baas mag overnemen.
Beide potentiële kopers denken anders over de te behalen omzet, (vervangings-)investeringen en het rendement dat kan worden behaald. En dat leidt al snel tot een compleet andere waardeschatting van het overnameobject.
Hoe speel jij in op de ontwikkelingen in de horecasector? Leg jezelf eens langs de meetlat aan de hand van de laatste cijfers en trends. 
Waarde = de economische waarde
Bekende waarderingsmethodieken, zoals 'x maal de brutowinst' of rentabiliteitswaarde kunnen tegenwoordig bij het grof vuil worden gezet. Immers: of het bedrijf nou volkomen uitgeleefd is, de mooiste onderneming ter wereld is of al een waanzinnige omzet draait: uiteindelijk gaat het om de netto geldstroom.
'Hoeveel kan ik overhouden aan de exploitatie?' Dat is doorgaans de hamvraag waar het in deze fase om hoort te draaien. En dan kan een bedrijf waarbij direct vervangingsinvesteringen moeten worden gepleegd een aantrekkelijker alternatief vormen dan een onderneming die dan wel door een ringetje te halen valt, maar nauwelijks omzet genereert.
Netto geldstroom
De boekhoudkundige winst is geen goede graadmeter, aangezien deze wordt beïnvloed door kosten die geen daadwerkelijke uitgaven zijn (denk aan afschrijvingen) en andere zaken, zoals vervangingsinvesteringen en – bij een eenmanszaak of vof - een privéonttrekking. Dergelijke kosten zijn niet zichtbaar.
'Kijk bij het vormen van een oordeel over de waarde van een bedrijf altijd naar de toekomst.'
Om het netto verdienpotentieel in kaart te brengen moet je dus kijken naar het bedrag dat overblijft nadat je van de omzet alle kosten (waaronder de belasting, bank en de ondernemer zelf) in mindering hebt gebracht.
Ook niet onbelangrijk: geld uit het verleden is al uitgegeven en is dus weg! Bij het vormen van een oordeel over de waarde van een onderneming moet je per definitie naar de toekomst kijken. Resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst.
Verzamel zoveel mogelijk informatie
Een auto van € 500 durf ik nog wel te kopen zonder onderhoudsgeschiedenis, zeker wanneer ik het bedrag niet hoef te lenen. Waarover ik mij verbaas, is echter hoe weinig informatie kopers opvragen wanneer het om serieuze geldbedragen gaat en de bank (en/of familieleden) ook geld in de onderneming moet steken.
Het opvragen van onder meer volledige jaarrapporten over de laatste vijf jaar, huurovereenkomst plus bijbehorende correspondentie en omzetgegevens per maand is in de oriënterende fase geen overbodige luxe. Is deze informatie verkrijgbaar en kan deze input ook snel worden aangeleverd? Dan zegt dat zeker iets over hoe goed het bedrijf haar zaken op orde heeft.
Maar wat dacht je van bijvoorbeeld de loonverzamelstaat? Wel zo handig om te weten welke verplichtingen op personeelsgebied je overneemt, want nog steeds staat het wettelijk kader voorop: bij een overname van een bedrijf neem je ook het personeel mee.
De toegevoegde waarde van value drivers
Naast het opvragen van de (financiële) gegevens is het raadzaam om het betreffende pand meerdere keren te bezoeken. Wat doet men al goed en wat kan beter? Hangt het succes van het bedrijf hoofdzakelijk samen met het gastheerschap, de marketing of locatie of is hierbij juist het interieur van doorslaggevend belang geweest?
'Hoe concreter je de ‘value drivers’ in kaart brengt, des te beter jij over de waarde kunt oordelen.'
Ofwel: wat bepaalt de waarde van een bedrijf, wat zijn de zogenoemde 'value drivers'? Hoe concreter je de succespunten in kaart brengt, des te beter jij over de waarde van een bedrijf kunt oordelen.
En net zo belangrijk: des te betere handvatten je verkrijgt om de prijs naar beneden te kunnen praten. Je kunt immers beargumenteerd aangeven welke zaken dienen te worden verbeterd en weet ook wat daarvan het positieve effect zal zijn op het verdienpotentieel.
Ken je beperkingen
Het verdienpotentieel vertalen naar een enkel getal dat de waarde van het bedrijf goed weergeeft is voor veel ondernemers makkelijker gezegd dan gedaan. Net zo goed als dat het voor een ondernemer een must is om zijn branche door en door te kennen, is het voor een waarderingsdeskundige essentieel om alle ins en outs van een branche te kennen.
Ken dus je eigen beperkingen en schakel bij voorkeur een 'Register Valuator' wanneer je een bedrijfsovername serieus overweegt. Maar zorg dus ook ervoor dat je goed inleest over jouw sector: anders huur je straks slechts een dure calculator in, waarbij de uitkomst alleen spreadsheetmatig klopt, maar zeker niet zal aansluiten bij de realiteit.
Over de auteur van dit artikel
Thierry Neuféglise (1973) is van huis uit economisch psycholoog. Als adviseur en waarderingsdeskundige staat hij horecabedrijven en ondernemers in de retail bij.
