Stap #1: 'Een goed begin…
… is het halve werk'. Een gezegde dat in het dagelijks leven vaak klopt als een bus en ook het beginnen van een coöperatie is daarop geen uitzondering. Bedenk voordat je start waarom je dit initiatief neemt: wat is de dieperliggende waarde van de coöperatie die jij zó de moeite waard vindt om tijd en energie in te steken?
Ga daarbij uit van de verwezenlijking van een ideaal waar mensen volmondig 'ja' tegen kunnen zeggen. Omdat zij geloven wat jij gelooft en omdat je in je eentje misschien wel sneller gaat, maar uiteindelijk samen verder komt.
Stap #2: wat houdt deze rechtsvorm in?
Als je een bedrijf opricht, moet je bij de aanmelding bij de Kamer van Koophandel (KvK) een rechtsvorm kiezen. Een coöperatie is er daar een van. Bijzonder aan deze handelsvorm is dat het in feite een onderneming in verenigingsverband is.
De vereniging heeft leden, die samen een bedrijfsmatige activiteit uitvoeren. Lees meer over deze rechtsvorm in het artikel Dit moet je weten over de coöperatie.
Bekende coöperaties
Coöperaties zijn er in alle soorten en maten. Bekende (grote) coöperaties in Nederland zijn bijvoorbeeld Rabobank en Achmea, maar een coöperatie kan ook prima uit een handjevol leden bestaan.
Stap #3: de voor - en nadelen
Zoals iedere rechtsvorm heeft ook een coöperatie voor- en nadelen. Een bekend voordeel is dat er bij deze handelsvorm sprake is van leden, waarbij via de algemene ledenvergadering nauw kan worden samengewerkt.
Het gemeenschappelijke belang van de leden zorgt voor continuïteit en samenwerking kan leiden tot schaalvoordelen, bijvoorbeeld bij de inkoop. Daarnaast kunnen er goede afspraken gemaakt op het gebied van aansprakelijkheid.
Als jij de belangrijkste zaken van tevoren regelt, maak je een goed voorbereide start en vergroot je jouw kansen op succes.
Nadeel coöperatie
Een nadeel kan zijn dat de oprichting aanzienlijk meer tijd in beslag zal nemen dan - zeg - een eenmanszaak of vof. Ook kan de besluitvorming gezien de democratische besluitvorming wat vertraging oplopen. Daarnaast loop je het risico dat individuele belangen en die van de coöperatie met elkaar botsen.
Tot slot kan een coöperatie geen ANBI-status krijgen. Dat maakt deze rechtsvorm minder geschikt om fondsen te werven voor ideële doelen.
Stap #4: zorg voor sterke statuten
Omdat een onderneming als deze bestaat bij de gratie van haar leden, is het zaak om eerst goede statuten op te stellen. Misschien niet voor iedereen de meest inspirerende bezigheid, maar wel een belangrijke stap in de oprichting van je coöperatie.
In de statuten wordt namelijk vermeld wat de doelstellingen van de coöperatie zijn en hoe deze bestuurd gaat worden. Denk aan concrete informatie over leden, bestuurders, vergaderen, financiën en verslaglegging.
Stap #5: van notaris naar KvK
Als de statuten (bijna) rond zijn, je voldoende kapitaal hebt verzameld om te kunnen starten en je met (minimaal) twee aspirant-leden bent, kun je een afspraak maken bij de notaris. Hij of zij kan jou helpen met het evalueren van de statuten en het opstellen van een oprichtingsakte.
Daarna is de oprichting van jouw coöperatie officieel een feit! Nu kun je de onderneming door de notaris laten inschrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. De KvK deelt jouw gegevens vervolgens automatisch met de Belastingdienst, daar hoef je zelf verder niets voor te doen.
Stap #6: heb oog voor governance
Goede governance: het is een begrip dat je als coöperatie meer dan eens zult tegenkomen. Maar wat houdt dit in? Kort gezegd heeft governance betrekking op de manier waarop je de organisatie bestuurt.
Hieronder vallen de gedragscode en het algemene toezicht op het bedrijf. Het is belangrijk dat je deze zaken goed laat vastleggen in de statuten en reglementen.
Stap #7: ledenwerving
Leden en - indien relevant - vrijwilligers zijn doorgaans onmisbaar voor een goede continuïteit van de coöperatie. Een initiatief is immers even kansrijk als het aantal mensen uit de doelgroep dat het aan zich weet te binden.
Als beginnende coöperatie kan het echter een behoorlijke uitdaging zijn om een vaste kern van actieve leden te vergaren. Tip: ga vanaf dag één op zoek naar mensen en partijen die jouw doelstellingen ondersteunen. Dit kan onder meer door persoonlijk aanwezig te zijn op relevante evenementen en gebruik te maken van social media.
Uitbreiding
Start vervolgens met een kleine club en zet deze betrokken mensen in als ambassadeurs om een grotere doelgroep te bereiken. Kwaliteit gaat hier boven kwantiteit: liever tien echt actieve leden dan honderden ‘vind-ik-leuks’ waar verder niets uitkomt.
Stap #8: neem deel aan workshops
Als ondernemer doe je er - ongeacht je rechtsvorm - verstandig aan om regelmatig je kennis bij te spijkeren door (online) goede informatie te vinden en naar relevante workshops te gaan.
Onder andere het NCR, de vereniging van coöperaties, organiseert diverse opleidingen en trainingen voor iedereen die betrokken is bij een coöperatie.
Stap #9: verken je markt
Stel jezelf altijd eerst de volgende vraag voordat je daadwerkelijk van start gaat als ondernemer: ken je jouw markt voldoende om hier met jouw bedrijf voet aan de grond te krijgen? Het (laten) uitvoeren van een marktonderzoek helpt je om beter zicht te krijgen op de kansen (en risico’s). Verwerk de resultaten vervolgens in je marketingplan.
Stap #10: schrijf een bedrijfsplan
Het klinkt als een open deur en dat is het misschien ook wel een beetje, maar zet jouw idee sowieso een keer goed op papier in een ondernemingsplan. Een bedrijfsplan geeft grip op jouw coöperatieplannen en laat zien waar de grootste kansen (en gevaren) liggen.
Een coöperatie kent bovendien twee aspecten: de vereniging en het bedrijf. De blauwdruk voor een coöperatie bestaat dus ook uit twee delen. De statuten voor de vereniging. En het bedrijfsplan voor het bedrijf.
Weet je niet waar je moet beginnen? Bekijk dan deze kant-en-klare en gratis te downloaden voorbeeldplannen van de Rabobank.
Stap #11: regel je geldzaken
Zorg ervoor dat je de dagelijkse financiën zo snel mogelijk goed op orde krijgt (en houdt). Denk hierbij sowieso aan de volgende zaken: zorgvuldig aandacht geven aan de fiscale aspecten, jouw administratie en de bestemming van de winst.
Hoe groter de coöperatie wordt, des te lastiger het zal worden om de administratie zelf te voeren. Je kunt in dat geval (of als je sowieso al geen held met cijfertjes bent) overwegen om een boekhouder of accountant in te huren.
Stap #12: de penningmeester
De penningmeester maakt deel uit van het bestuur van je coöperatie. Niet de minste bestuursfunctie, want hij of zij is verantwoordelijk voor de verschillende geldstromen.
Een onderscheidend kenmerk van een coöperatie is dat leden financieel bijdragen aan de organisatie. Dat betekent dat je geld moet innen. Een van de eerste taken van de penningmeester is dan ook het opzetten van een efficiënte ledenadministratie.
Stap #13: wat doe je met de winst?
Wanneer jouw coöperatie volledig of deels is gefinancierd met ledenkapitaal en jullie op den duur winst maken, kunnen de leden inspraak krijgen in de winstbestemming. Coöperaties werken immers bij voorkeur met het geld van hun leden.
Vreemd vermogen in een coöperatie is doorgaans dan ook het sluitstuk en niet het begin van een investering. Het geld komt in de vorm van ledenkapitaal of als een rentedragende lening door leden.
Stap #14: sluit relevante verzekeringen af
Hoe ga je straks om met aansprakelijkheid voor de onderneming en bestuursleden, rechtsbijstand en de verzekeringen voor eventuele werknemers? Ga goed voorbereid te werk bij het afsluiten van premies en dek vooral de risico's af die je niet zelf kunt dragen.
Tip: vaak bieden verzekeraars een compleet pakket aan. Dat kun je op een later moment meestal naar behoefte ook verder uitbreiden of juist inkrimpen.
Tips van de redactie
9 rechtsvormen voor ondernemers
Man-vrouwfirma oprichten: wat zijn de regels?
Een stichting oprichten doe je zo
