Opdrachtgeversverklaring en modelovereenkomst: hoe zit dat?

Wil je meer weten over een specifiek onderwerp? Klik dan één van de onderstaande links aan. 

1. Wet DBA
2. Schijnzelfstandigheid
3. Modelovereenkomsten
4. Tijdlijn schijnzelfstandigheid
5. Meest gestelde vragen

1. Wet DBA

De wet DBA, die in 2016 werd ingevoerd, beoogde meer duidelijkheid te scheppen over de arbeidsrelatie tussen zzp'ers en opdrachtgevers. Ondanks de goede intenties bleven er in de praktijk onduidelijkheden bestaan. In 2021 is de wet daarom gewijzigd met als doel de beoordeling van arbeidsrelaties te vereenvoudigen en meer flexibiliteit te creëren voor zzp'ers.

Wet DBA wordt niet gehandhaafd 

De overheid handhaaft de wet DBA niet volledig. De Belastingdienst treedt corrigerend op als de opdrachtgever ‘kwaadwillend' is of gegeven aanwijzingen niet opvolgt.

Nieuwe wet op komst

Er komt wél een nieuwe wet aan, zo meldt de overheid: de Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden' is in ontwikkeling. Deze wet moet een gelijk speelveld voor zowel zelfstandigen als werknemers in loondienst bevorderen. Het zou tevens de criteria moeten verduidelijken die bepalen of iemand als werknemer of zelfstandige wordt beschouwd.

Daarnaast wil de overheid de handhaving op schijnzelfstandigheid verbeteren. Het Handhavingsplan arbeidsrelaties 2023 schetst een beeld van hoe de handhaving van arbeidsrelaties kan worden versterkt

2. Wat is schijnzelfstandigheid?

Schijnzelfstandigheid is een situatie waarin iemand een opdracht aanneemt als ondernemer, maar eigenlijk functioneert als een werknemer in loondienst. Dat kan voor ingewikkelde situaties zorgen, omdat de verantwoordelijkheid ligt bij zowel de baas áls de werknemer ligt.

Om helderheid te verkrijgen over de aard van de arbeidsrelatie, biedt de Belastingdienst een handig stappenplan. Hiermee kan worden nagegaan of er daadwerkelijk sprake is van zelfstandigheid of dat er potentieel sprake is van schijnzelfstandigheid.

Voorbeeldplan nodig?

Handig: zo ziet een goed ondernemingplan voor jouw branche eruit.

Download gratis voorbeeld 

3. Modelovereenkomsten

Om schijnzelfstandigheid te voorkomen, heeft de Belastingdienst verschillende modelovereenkomsten opgesteld voor diverse situaties. Daarin bepalen zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemer in overleg welke overeenkomst het beste past bij hun specifieke situatie. 

Belangrijk om te weten: het gebruik van zulke overeenkomsten is niet verplicht.

Maar het biedt het enkele belangrijke voordelen. Het biedt beide partijen zekerheid over de aard van hun relatie en kan helpen bij het voorkomen van mogelijke conflicten of juridische geschillen in de toekomst. Het is echter aan te raden om bij twijfel altijd te werken volgens een modelovereenkomst om onbedoelde consequenties te voorkomen. 

4. Schijnzelfstandigheid: een tijdlijn

Ondernemers en opdrachtgevers worstelen mee, want er blijft veel onduidelijk. Een snelle tijdlijn:

1. 2016: VAR afgeschaft
   Vroeger werkte je als zzp'er vaak op basis van een VAR-verklaring. Met een geldige VAR toonde je aan dat er géén sprake was van een vaste dienstbetrekking tussen jou en de opdrachtgever.
2. 2016 - 2017: modelovereenkomsten en nieuwe wet DBA uitgesteld
   Omdat de VAR in de praktijk voor de Belastingdienst moeilijk te controleren bleek, werd op 1 mei 2016 een nieuw systeem van modelovereenkomsten ingevoerd. De wetswijziging, de wet DBA, veroorzaakte veel onzekerheid bij zzp'ers én opdrachtgevers over de mogelijk nadelige financiële gevolgen.
3. 2020: Meer controles door Belastingdienst
   Sinds 1 januari 2020 heeft de Belastingdienst meer mogelijkheden om te handhaven bij opdrachtgevers.
4. 2021: WBA-pilot start van 
   In januari 2021 is een pilot van de Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie (WBA) online gegaan. De uitkomst van de ingevulde vragenlijst geeft meer duidelijkheid of opdrachtgevers een zelfstandige mogen inhuren voor een klus of dat er een arbeidscontract nodig is. .
5. 2022: Wet niet volledig gehandhaaft  
   Het bleek voor oprachtgevers te ingewikkeld om dit in de modelovereenkomst goed en logisch vast te leggen, waardoor de wet DBA niet het draagvlak kreeg van de politiek. De overheid handhaaft de wet DBA niet volledig. De Belastingdienst treedt corrigerend op als de opdrachtgever ‘kwaadwillend' is of gegeven aanwijzingen niet opvolgt.
6. 2025: een nieuwe wet?
   Naar verwachting gaat in 2025 een nieuwe wet in voor zelfstandigen en opdrachtgevers. Dat staat in een kamerbrief die op 16 december 2022 verscheen.

De Rabo ZZP rekening, zonder vaste kosten

Betaal als zzp’er alleen wat je gebruikt.

Bekijk de voordelen

5. Meest gestelde vragen over de opdrachtgeversverklaring

• Is een modelovereenkomst verplicht? Nee. Een modelovereenkomst is niet verplicht, maar in sommige situaties wel handig. Het biedt beide partijen zekerheid over de aard van hun relatie en kan helpen bij het voorkomen van mogelijke conflicten of juridische geschillen in de toekomst.
• Is de wet DBA uitgesteld of in werking getreden? De wet DBA veroorzaakte veel onzekerheid bij zzp'ers én opdrachtgevers en is door de politiek daardoor niet gehandhaaft. De Belastingdienst treedt wél corrigerend op als de opdrachtgever 'kwaadwillend' is of de gegeven aanwijzingen niet opvolgt. Een nieuwe wet volgt waarschijnlijk in 2025. Dat staat in een kamerbrief die op 16 december 2022 verscheen.
• Wat is schijnzelfstandigheid? Schijnzelfstandigheid is een situatie waarin iemand een opdracht aanneemt als ondernemer, maar eigenlijk functioneert als een werknemer in loondienst. Dat kan voor ingewikkelde situaties zorgen, omdat de verantwoordelijkheid ligt bij zowel de baas áls de werknemer ligt