Als starter kun je een nieuw bedrijf beginnen, maar in sommige branches kan franchising een aantrekkelijk alternatief zijn. Ken jij alle mogelijkheden van franchising? De meeste ondernemers zijn wel bekend met de mogelijkheid te gaan franchisen, maar weten doorgaans niet dat deze ondernemingsvorm een aantrekkelijk samenwerkingsverband kan zijn met lagere ondernemersrisico's.
In dit artikel lees je de volgende onderwerpen over franchisenemer worden:
- Voor- en nadelen van franchise
- Franchisenemer worden: de regels
- Franchisecontract
- Kosten franchise
- Ondersteuning van franchisegever
- Wanneer is franchising iets voor jou?
- Minder ondernemersvrijheden
Wat is franchising?
Franchising is een vrij breed begrip. Kort gezegd is het een methode van zakendoen waarbij jij als ondernemer (franchisenemer) een contract sluit met de eigenaar van een handelsnaam (franchisegever). Als franchisenemer krijg je dan het recht om tegen betalen een zaak te openen onder deze naam.
Bekende franchise-formules in ons land zijn McDonald's, Subway, De Hypotheker, Bruna, Gall&Gall en New York Pizza.
Hard franchise of soft franchise?
Er zijn in de basis twee vormen van franchising: hard en soft. Deze hebben elk hun eigen uitgangspunten.
Bij hard franchises heb je de minste vrijheid als ondernemer. De formule is tot in de puntjes vastgelegd. Je ziet deze vorm vooral bij grote ketens. Het grote voordeel hiervan is dat jij je volledig kunt storten op lokale marketing en personeel.
Bij soft franchises moet/mag je meer zelf regelen. Denk bijvoorbeeld aan het regelen van de inkoop en het bepalen van het assortiment.
Voor- en nadelen van franchise
Om erachter te komen of een franchiseonderneming in jouw geval gunstig is, moet je goed onderzoek doen. Je kunt beginnen met een haalbaarheidsonderzoek om te bepalen hoeveel kans je hebt op succes.
Elke branche en omgeving heeft weer zijn eigen omstandigheden en bijbehorende voor- nadelen voor franchises. Toch zijn er een paar die voor vrijwel iedere starter gelden. Welke wegen voor jou het zwaarst?
1. Naamsbekendheid (voordeel)
Een bekend voordeel van franchise is dat je veel minder tijd en energie hoeft te steken in de promotie van je nieuwe zaak. Je hoeft het bedrijf niet vanaf de grond op te bouwen. Klanten zijn immers al bekend met de handelsnaam en weten wat ze aan het bedrijf hebben.
Een belangrijk onderdeel van het bedrijfsplan is kennis van de markt. Rabobank heeft de laatste cijfers en trends voor je op een rijtje gezet.
2. Minder risico (voordeel)
Een ander pluspunt is dat franchisenemers minder risico lopen dan zelfstandige ondernemers die een compleet nieuwe onderneming starten. Je weet al dat het concept zich bewezen heeft.
Bovendien krijgt de franchisenemer toegang tot specifieke vakkennis van de franchisegever. Vaak wordt een benchmark gemaakt, een rapport waarin staat hoe de meest succesvolle franchisenemers van de formule tot hun goede resultaten komen. Vaak word je ook nog permanent geholpen met de bedrijfsvoering. Zo sta je er eigenlijk nooit alleen voor.
3. Zorgen uit handen (voordeel)
De franchisegever neemt de marketing voor z'n rekening. Je hoeft je daarover dus niet druk te maken en dat betekent dat je meer tijd hebt voor je zaak. De meeste franchiseformules bieden daarnaast nog een centraal boekhoudsysteem. Het goed bijhouden van de administratie wordt zo minder gedoe.
4. Minder vrijheid (nadeel)
Daarentegen heb je als franchisenemer lang niet altijd de vrijheid om zelf te beslissen hoe je de zaak runt. Je kunt niet zomaar individuele acties organiseren, de indeling van je zaak bepalen of zelfstandig de prijs van producten vaststellen. Dit verschilt overigens wel per franchiseformule.
Een franchisegever heeft vaak al veel vastgelegd over hoe het er in de zaak aan toe gaat.
Kijk dus van tevoren goed naar de formule en of je hierin wilt meegaan. Franchisegevers zullen op hun beurt kijken of jij (en je beoogde locatie) past binnen de formule.
5. Omzet afdragen (nadeel)
In tegenstelling tot wanneer je op eigen houtje een bedrijf opzet, heb je bij een franchiseonderneming niet het recht op alle opbrengsten. Als franchisenemer ben je verplicht om royalty's af te staan.
Meestal vraagt de franchisegever je bij de oprichting om een eenmalig bedrag voor deelname aan de formule. Daarna betaal je een jaarlijkse bijdrage, vaak een percentage van de omzet. Daar staat dan reclame, materiaal en ondersteuning van de franchisegever tegenover.
Luister naar Elyne en Liesbeth. Elyne verhuurt sinds kort kunstbloemen en Liesbeth is een ervaren franchisenemer. Een gesprek over beginnen met groeien en het nut van financieel inzicht.
Franchisenemer worden: de regels
Er is in Nederland nog geen aparte wetgeving op het gebied van franchising. Wel moet je je houden aan:
- Het algemene verbintenissen- en ondernemingsrecht
Alle regels die op verbintenissen (het gevolg van een rechtshandeling) en ondernemingen van toepassing zijn. - Het huurrecht
De koppeling van het huurrecht aan het franchisecontract. - Het Nederlandse en Europese mededingingsrecht
Hieronder vallen bijvoorbeeld, non-concurrentiebedingingen, prijsafspraken, gebiedsbescherming, en afnameverplichtingen.
Over het algemeen geldt dat een franchisenemer niet in het gebied van een andere franchisenemer mag neerstrijken. Ook mag de winkel niet zomaar verkocht worden zonder de toestemming van de franchisegever.
Zoals je ziet, zijn deze regels vrij complex. Het is dus slim om bij het opstellen van een franchisecontract een juridisch adviseur in de arm te nemen.
Franchisecontract
Zien jij en je franchisegever een samenwerking allebei wel zitten? Dan is het tijd voor concrete afspraken. In een franchisecontract beschrijf je de precieze invulling van de rechten en plichten van beide partijen. In deze overeenkomst hoort in elk geval:
- Een duidelijke omschrijving van de (winkel)formule en gebruiksrechten van de franchisenemer
- De delen van de stad of het land die de franchisenemer bedient
- De diensten die de franchisegever verleent (informatie, adviezen over assortiment, prijstelling en marketing)
- Een concurrentiebeding
- De duur en beëindiging van de overeenkomst
- Geschillenbeslechting
Voor het opstellen van een franchisecontract moet je rekening houden met de bestaande richtlijnen, zoals de Europese erecode inzake Franchising van de Europese Franchise Federatie (EFF).
De Europese Erecode: gedragscode voor franchising
Naast alle formele regels omtrent franchising, bestaat er ook een informele (maar veelgebruikte) gedragscode voor franchisers in Europa. Dit wordt de Erecode genoemd. Deze code is in 1972 opgesteld door de Europese Franchise Federatie.
Denk bijvoorbeeld aan afspraken om:
- Het imago en de reputatie van de franchise hoog te houden
- De werving van nieuwe franchisenemers op een ondubbelzinnige manier te doen
- Pas te starten met franchising als de initiatiefnemer minstens een jaar een succesvol bedrijf heeft gerund
Wet Franchise
Op 1 januari 2021 is de wet Franchise ingegaan. Belangrijke uitgangspunten zijn:
- Precontractuele uitwisseling van informatie
- Het kunnen beëindigen van een franchisesamenwerking
- De mogelijkheid om lopende franchisecontracten tussentijds te wijzigen
- Overleg tussen franchisegever en franchisenemers
Kosten franchise
Om je aan te sluiten bij een franchise, is vaak een behoorlijke som geld nodig. Zo betaal je bij De Hypotheker geen entreegeld, maar bedraagt de franchisefee 30% van de omzet plus een bijdrage in marketing. Bij Subway betaal je € 10.000 entreegeld en 8% franchisefee plus 4,5% reclamefee.
In de nationale franchisegids kun je van bijna alle franchisegevers de voorwaarden bekijken.
Er zijn ook franchise-formules die minder rekenen. De jaarlijkse afdracht bungelt hier tussen de 7% en 10%.
Financiering franchise-formule
Uiteraard hoef je niet alles direct uit eigen zak te betalen. Je kunt ook op zoek naar financiering. Dit gaat bij franchisenemers hetzelfde als bij gewone starters. Zo kun je bijvoorbeeld naar de bank, microfinanciering aanvragen of crowdfunden. Er zijn ook formules die een vorm van financiering aanbieden.
Als franchisenemer heb je in veel gevallen meer kans op financiering, aangezien je minder risico loopt dat andere starters. Meer weten? We hebben alle informatie over financiering voor je bij elkaar gezet.
Ondersteuning van franchisegever
De centrale organisatie met het bewezen concept en het sterke merk (de zogenoemde franchiseformule) kan de franchisenemer op meerdere vlakken ondersteunen. Zo kan een (startende) franchisenemer gebruikmaken van coaching en actief bij de start worden begeleid.
Ook kunnen medefranchisenemers als klankbord fungeren om op deze manier meer inzicht te krijgen in hoe je jouw bedrijf het beste kunt runnen. Een positief gevolg hier van is dat de leercurve van een franchisenemer doorgaans groter is dan die van een ondernemer die het wiel zelf nog moet uitvinden.
Wanneer is franchising iets voor jou?
Franchising is een aantrekkelijke en relatief veilige manier om te starten als ondernemer. Als franchisenemer krijg je al in een vroeg stadium de kans om succesvol te worden, mits jij het juiste type ondernemer bent dat beschikt over de benodigde ondernemerscompetenties.
Voor een beginnende franchisenemer is het niet noodzakelijk om als pionier door middel van trial and error te leren, omdat de bestaande franchiseformule deels als vangnet kan dienen.
Wat voor type ondernemer ben jij?
Wat kenmerkt de ondernemingsgeest van een startende franchisenemer? In de basis is een ondernemer proactief: hij beschikt over een innovatief denkvermogen en is in staat om gecalculeerde risico's te nemen. Volgens Hermann & Driessen (1996) kunnen we vier typen ondernemers onderscheiden:
- De pionier bruist van ideeën en is continu op zoek naar nieuwe uitdagingen, met als drijfveer het verkrijgen van erkenning. Heeft over het algemeen minder oog voor details.
- De verkoper is voortdurend op zoek naar win-winsituaties, met als drijfveer acceptatie door zijn omgeving en netwerk. Is over het algemeen minder goed in het nemen van snelle en zakelijke beslissingen.
- De manager weet zijn bedrijf goed te structureren en te sturen op basis van cijfers, met als drijfveer zijn verantwoordelijkheidsgevoel. Heeft vaak moeite met (grote) veranderingen.
- De vakman kent zijn vakgebied door en door, is individualistisch en kritisch. Wil graag de beste zijn. Kan moeite hebben om duidelijk te communiceren.
Franchisegevers zijn doorgaans op zoek naar ondernemers die zich herkennen in het type verkoper of manager. Van de franchisenemer wordt verwacht dat hij met de franchiseformule meegroeit en meer omzet gaat realiseren. Moet jij straks ook personeel gaan aansturen? Dan gaan ook leidinggevende vaardigheden een rol spelen.
Wat zijn ondernemerscompetenties?
Competenties kun je onderverdelen in taak- en gedragscompetenties. Wanneer er gesproken wordt over kennis, inzicht en vaardigheden, heb je het in principe over taakcompetenties.
Daarnaast komen houding en gedrag hierbij aan te pas. Deze gedragscompetenties zijn over het algemeen aangeboren en kun je jezelf op latere leeftijd dus moeilijker aanleren.
Deze gedrags- en taakcompetenties vertalen zich naar focuscompetenties. Deze capaciteiten variëren per ondernemerstype en maken duidelijk waaraan een kandidaat moet voldoen. Hieronder vind je alle focuscompetenties voor een startende franchisenemer op een rij:
Gedragscompetenties
- Creativiteit
- Inlevingsvermogen
- Durf tonen
- Doorzettingsvermogen
Taakcompetenties
- Communicatieve vaardigheden
- Leidinggeven
- Strategische houding
Minder ondernemersvrijheden
Als franchisenemer ben je gebonden aan de richtlijnen van de franchiseformule (en ga je hiermee bij het ondertekenen van de franchise-overeenkomst ook akkoord). Daardoor ben je als franchisenemer in veel gevallen enigszins beperkt in jouw creativiteit en ondernemersvrijheden ten opzichte van anderen die zelf een bedrijf zijn begonnen.
Maar daarvoor krijg je als franchisenemer ook wel iets voor terug. Zo heb je de mogelijkheid om de franchiseformule te gebruiken als vangnet. In dat geval hoeft de taakcompetentie 'strategische houding' bij aanvang van het samenwerkingsverband in mindere mate aanwezig te zijn, maar wordt deze op den duur steeds belangrijker.
